Historia Uczelni
Historia Uczelni na fotografii
Geneza AWF sięga lat dwudziestych ubiegłego wieku. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, zaczęto systematycznie powracać do normalnego życia w wolnym kraju. Rozpoczęto działania odradzające kulturę, edukacje i oświatę. Odbywający się w dniach 14-17 kwietnia 1919 r. Sejm Nauczycielski zapisał we wnioskach utworzenie w stolicy państwa głównego instytutu wychowania fizycznego w celu kształcenia kierowników wychowania fizycznego. W projekcie ustawy z grudnia 1924 r. o powszechnym obowiązku wychowania fizycznego młodzieży i o przysposobieniu wojskowym ustanowiono Centralny Instytut Wychowania Fizycznego (CIWF). W 1925 r. Minister Spraw Wojskowych przedstawił projekt powołania Narodowego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie. W 1927 r. na pierwszym posiedzeniu Rady Naukowej Wychowania Fizycznego, której przewodniczył Marszałek Józef Piłsudski, płk dr Władysław Osmolski, ówczesny komendant Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów (CWSGiS) w Poznaniu, zgłosił propozycję połączenia tej szkoły z Państwowym Instytutem Wychowania Fizycznego w Warszawie, tworząc wyższą szkołę zawodową, mającą kształcić nauczycieli wychowania fizycznego dla szkół i wojska. W styczniu 1928 r. Marszałek Józef Piłsudski zlecił płk. Juliuszowi Urlychowi dyrektorowi PUWF przygotowanie projektu budowy Instytutu WF. Autorem projektu inwestycji został profesor Politechniki Warszawskiej, architekt Edgar Norwerth. Powołano komitet budowy Uczelni pod przewodnictwem ministra Spraw Wewnętrznych gen. dr. Felicjana Sławoja-Składkowskiego a kierownictwo budowy powierzono inżynierowi Maksymilianowi Dudrykowi. Na miejsce budowy wyznaczono teren ok. 73 ha, na stołecznych Bielanach. Prace inżynierskie rozpoczęto w czerwcu 1928 roku położeniem kamienia węgielnego pod budowę Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego (CIWF) - wówczas największej inwestycji w stolicy. Wydarzeniu temu towarzyszyła uroczystość, w której uczestniczyli: minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Gustaw Dobrucki, dyrektor Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego płk Juliusz Ulrych prezydent Warszawy Zygmunt Słomiński oraz przedstawiciele władz państwowych i organizacji społecznych.
.
Wmurowanie aktu erekcyjnego nastąpiło 2 grudnia 1928 r. Fakt ten upamiętnia tablica, na której umieszczono tak znaczące słowa: "W 10-tą rocznicę Niepodległości za Prezydenta Rzeczypospolitej prof. Ignacego Mościckiego, Prezesa Rady Ministrów prof. Kazimierza Bartla, stanęły mury Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego powołanego do życia wolą i decyzją Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, aby niezmożony był duch i siła fizyczna Narodu". Niespełna rok po tym wydarzeniu, 5 listopada 1929 roku, rozpoczęła działalność dydaktyczną warszawska Uczelnia. Pierwszym dyrektorem został płk dr Władysław Osmolski. CIWF był wojskową szkołą zawodową z programem dwuletnich studiów nauczycielskich dla mężczyzn i kobiet oraz rocznym kursem oficerskim.
Uroczysta inauguracja pierwszego roku akademickiego 1929/1930 odbyła się 29 listopada 1929 roku. Dla uczczenia tego historycznego wydarzenia 29 listopada obchodzone jest corocznie "Święto Uczelni". Formalny akt połączenia Państwowego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie z CWSGiS w Poznaniu w jedną instytucję nastąpił 1 stycznia 1930 r., a w marcu tegoż roku Uczelnia otrzymała statut.
W CIWF prowadzono badania naukowe w zakresie wychowania fizycznego, przede wszystkim nad sprawnością i wydolnością młodzieży i sportowców. CIWF stał się wielkim ośrodkiem sportu, miejscem zawodów, treningów i przygotowań zawodników do wielkich imprez sportowych, w tym igrzysk olimpijskich. W 1936 r. zarządzeniem Ministerstwa Spraw Wojskowych, Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego studia przedłużono do trzech lat i ujednolicono z programami i uprawnieniami absolwentów studiów uniwersyteckich.
W dwudziestoleciu międzywojennym CIWF dwukrotnie zmieniał swoją nazwę. Po raz pierwszy nastąpiło to w 1935 roku, po śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego. Wnioskodawcą byli pracownicy Uczelni oraz Rada Naukowa Wychowania Fizycznego. Wówczas Instytut dla uczczenia pamięci Józefa Piłsudskiego przyjął nazwę: Centralny Instytut Wychowania Fizycznego im. Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. Na mocy Ustawy Sejmowej z 23 sierpnia 1938 r. CIWF został przekształcony w wojskową szkołę akademicką pod nazwą Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego. Uczelnia otrzymała statut a w kwietniu 1939 roku przyznano jej prawo nadawania stopnia naukowego magistra wychowania fizycznego. Stopień magistra traktowany był wówczas jako niższy stopień naukowy. Wybuch II wojny światowej nie pozwolił wówczas na przeprowadzenie takich procedur.
W czasie II wojny światowej działalność AWF została przerwana. Na terenie akademii stacjonowały wojska niemieckiej Luftwaffe. Okupant zlikwidował wyposażenie laboratoriów, księgozbiory oraz urządzenia sportowe. Pracownicy i studenci zasłużyli się swoją odwagą i zaangażowaniem w walce z wrogiem. Wielu z nich poniosło śmierć na wojennych frontach, w radzieckich łagrach, niemieckich obozach koncentracyjnych, w getcie warszawskim, w Powstaniu Warszawskim; niektórych z nich rozstrzelano w Katyniu, Starobielsku i Palmirach. Byli to ludzie zasłużeni dla polskiego sportu: olimpijczycy - Józef Baran-Bilewski, Bronisław Czech, Leszek Lubicz-Nycz, Janusz Kusociński, Eugeniusz Lokajski.
Bronisław Czech |
Leszek Lubicz-Nycz |
Janusz Kusociński |
Eugeniusz Lokajski |
|---|
Po wojnie szybko przystąpiono do odbudowy Uczelni. Duże zaangażowanie wykazali pracownicy, studenci i wojsko. Inauguracja roku akademickiego odbyła się 9 grudnia 1946 r. Zajęcia dydaktyczne ze studentami rozpoczął rocznik 1946/1947 w liczbie 108 osób. Odrodziła się idea tzw. Rocznika III B, uruchomionego dla przedwojennych absolwentów Uczelni w celu ukończenia studiów magisterskich. W czerwcu 1948 r. powołano komisję egzaminów magisterskich pod przewodnictwem prof. dr. Włodzimierza Missiuro. Do egzaminu przystąpiło wówczas dziewięciu studentów. Wśród nich znaleźli się między innymi Selimir Radovanovič (późniejszy rektor analogicznej szkoły w Belgradzie), Petko Šterev (późniejszy prorektor takiej uczelni w Sofii) czy Stanisław Górny (pierwszy powojenny dyrektor warszawskiej AWF). U progu lat 50. zakończono odbudowę obiektów i urządzeń sportowych. Lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte charakteryzowały się poważnymi zmianami w AWF. Na mocy Dekretu Rady Ministrów z 27 lipca 1949 r. została przekształcona w cywilną szkołę akademicką pod nazwą: Akademia Wychowania Fizycznego im. gen. broni Karola Świerczewskiego. Uczelnia rozpoczęła funkcjonowanie w nowej strukturze jako jednowydziałowa.
Powołano Wydział Wychowania Fizycznego z Radą Wydziału i dziekanem, prof. dr. Włodzimierzem Missiuro. Na czele Uczelni był dyrektor – płk Stanisław Górny, od roku 1950 kierował Uczelnią rektor z-ca prof. Edmund Kosman, absolwent AWF oraz jeden z najlepszych gimnastyków tamtego okresu. Nadzór nad AWF pełnił przewodniczący Głównego Komitetu Kultury Fizycznej. W tym samym roku (1949), dzięki inicjatywie studentów i pracowników powołano uczelniany klub sportowy AZS-AWF Warszawa. Zawodnicy tego klubu rozsławili imię Uczelni nie tylko na rodzimych arenach sportowych. Wśród zawodników, absolwentów i studentów AWF jest wielu mistrzów Europy, świata i igrzysk olimpijskich. Na podstawie Ustawy o szkolnictwie wyższym z 15 grudnia 1951 r. utworzono w 1953 r. katedry i zakłady naukowe. W roku akademickim 1952/1953 zaczęły funkcjonować studia zaoczne. Wówczas po raz pierwszy wśród uczelni wychowania fizycznego w Polsce, wprowadzono jednolite studia 4-letnie, kończące się egzaminem magisterskim. W roku akademickim 1953/1954 uruchomiono specjalizacje trenerskie oraz rehabilitacji ruchowej. W listopadzie 1959 r. zarządzeniem Ministra Szkolnictwa Wyższego, Ministra Zdrowia i przewodniczącego GKKF, Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie, otrzymała jako pierwsza w kraju, prawo nadawania stopnia naukowego doktora wychowania fizycznego i stopnia wyższego – habilitowanego docenta. Wskazanie pierwszego naszego doktora budzi pewną dyskusję. Czy był nim Roman Trześniowski czy Zygmunt Bielczyk? Ten pierwszy 11 grudnia 1959 r. obronił dysertację pt. „Rozwój fizyczny i sprawność fizyczna młodzieży polskiej”, ale stopień doktora wychowania fizycznego został nadany mu przez Radę Naukową Instytutu Naukowego Kultury Fizycznej. Ten drugi otrzymał dyplom doktora wychowania fizycznego, nadany przez Radę Wydziału Wychowania Fizycznego AWF Warszawa i posiada nr 1. Dysertacja miała temat: „Badania nad naturalnym sposobem poruszania się dziecka na nartach jako punkt wyjścia dla zasad prawidłowego nauczania narciarstwa dzieci”. Można przyjąć, że obaj doktorzy (później profesorowie) zasługują na szacunek i pamięć o ich dokonaniach. Podobnie powinniśmy pamiętać o pierwszych doktorach z innych wydziałów: Wydziału Rehabilitacji – Hanna Tchórzewska (1994) oraz Wydziału Wychowania Fizycznego i Sportu w Białej Podlaskiej – Przemysław Kędra (2009).
W 1965 r. wychowanie fizyczne umocniło się w systemie nauk a do nazwy stopnia wprowadzono słowo „nauk” Rada Wydziału WF rozpoczęła nadawanie stopnia doktora nauk wychowania fizycznego. Od 1967 r. Rada Wydziału WF zaczęła nadawać stopień naukowy docenta nauk wychowania fizycznego. Stopień z numerem 1. otrzymał Andrzej Wohl, z 2. Aleksander Barański, z 3. W 1968 r. Zygmunt Bielczyk. Od 1969 r. Rada Wydziału WF uzyskała uprawnienia nadawania stopnia doktora habilitowanego nauk wychowania fizycznego. W numeracji dyplomów kontynuowano kolejność dyplomów docenta. W 1986 r. Rada Wydziału WF zaczęła nadawać stopień naukowy doktora nauk kultury fizycznej oraz doktora habilitowanego nauk kultury fizycznej.
Od 1992 roku zmieniła się nazwa stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego na doktora nauk o kulturze fizycznej oraz doktora habilitowanego nauk o kulturze fizycznej. W 2018 r. MNiSzW dokonało administracyjnie klasyfikacji dziedzin i dyscyplin naukowych. Nauki o kulturze fizycznej uznano za dyscyplinę i umieszczono je w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu. W konsekwencji ustawy nazwa stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego oraz tytuł naukowy profesora ma brzmienie: nauk medycznych, nauk o zdrowiu w dyscyplinie nauki o kulturze fizycznej.
Od 1950 r. Uczelnia intensywnie rozbudowywała się, modernizując obiekty, stadiony, urządzenia sportowe, sale wykładowe i seminaryjne, laboratoria. W latach 50. XX wieku zmodernizowano halę lekkoatletyczną, zbudowano nowy dom studencki męski i skrzydło domu studenckiego żeńskiego oraz stołówkę. Lata 60. XX wieku to wybudowanie czterech pawilonów specjalistycznych dla potrzeb boksu, judo, zapasów, szermierki i podnoszenia ciężarów. W latach 70. zmodernizowano i rozbudowano halę lekkoatletyczną, wybudowano halę gier, halę gimnastyczną, lodowisko, Centrum Medycyny Sportowej i dom rotacyjny. Współcześnie przeprowadzono kolejne inwestycje, m.in.: gruntownie zmodernizowano i wyremontowano budynek Wydziału Rehabilitacji, Pawilon Sportów Walki, oficjalnie otwarto Centralne Laboratorium Badawcze, Międzywydziałowe Laboratorium Neuropsychofizjologii, powstało Monoprofilowe Centrum Symulacji Medycznej; „nowe życie” otrzymało również wiele obiektów sportowych, m.in.: stadion lekkoatletyczny, czy boisko nr 3, które stało się pełnowymiarowym obiektem sportowym ze sztuczną nawierzchnią.
Zajęcia sportowo-dydaktyczne z zakresu sportów wodnych odbywały się od kilkudziesięciu lat we własnych lub wynajmowanych ośrodkach. Najpierw w Brasławiu, potem w Złocieńcu, Mikołajkach, Giżycku, a aktualnie w Pięknej Górze oraz w Rybitwach. Obozy z zakresu sportów zimowych przeprowadzane były w Szczyrku, Krynicy, Zakopanem, Zieleńcu, a następnie Szklarskiej Porębie.
W dotychczasowych dziejach AWF kolejny raz zmieniła nazwę. Na wniosek środowiska AWF 8 czerwca 1990 r. Sejm RP przywrócił Uczelni nazwę z 1938 r. - Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie.
Daty 1949 - 1990 widniejące na pomniku patrona Uczelni oznaczają powrót do przedwojennej nazwy, kiedy Uczelnia nie miała w nazwie imienia patrona. Ciągły rozwój Uczelni przejawiał się też w doskonaleniu jej struktury organizacyjnej. Powstały nowe wydziały. W 1984 roku powołano do życia Wydział Rehabilitacji. W 2014 roku wydzielił się z Wydziału WF, Wydział Turystyki i Rekreacji. W 1970 r. powstała Filia AWF Warszawa w Białej Podlaskiej, w której w różnych okresach funkcjonowały wydziały o różnych nazwach.
Obecnie Uczelnia posiada trzy wydziały: Wydział Wychowania Fizycznego (Geneza i ewolucja Wydziału Wychowania Fizycznego Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie), Wydział Rehabilitacji oraz Wydział Wychowania Fizycznego i Zdrowia w Filii AWF Warszawa w Białej Podlaskiej. Na wydziałach Uczelni kształcenie obejmuje następujące kierunki: wychowanie fizyczne, trener personalny, sport, turystyka i rekreacja, fizjoterapia, pielęgniarstwo, terapia zajęciowa i kosmetologia.
Dzięki Deklaracji Bolońskiej, podpisanej przez Polskę w 1999 r., AWF Warszawa weszła w Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego w 2005 r. Jednak pierwsze próby wdrożenia u nas dwustopniowego systemu kształcenia (licencjat i magisterium) datują się na rok 1970, tzn. w tym samym momencie gdy powołano do życia Filię AWF w Białej Podlaskiej. Kolejną próbę podjęto w 1993 r., jednak i ona nie do końca się powiodła ze względu na wątpliwości i obawy części kadry naukowo-dydaktycznej. Mieliśmy więc do czynienia z wycofywaniem się niektórych wydziałów z przyjętych już rozwiązań. Trzecie podejście do studiów dwustopniowych też napotykało na trudności, ale uświadomiło nam, że wchodzimy w obszar czytelnych i porównywalnych zasad kształcenia we wszystkich krajach europejskich, że dzięki programowi Sokrates – Erasmus możliwe jest odbycie części studiów w innej uczelni, zwiększa się mobilność studentów ale też pracowników, że dyplomy nasze są teraz uznawane bez konieczności nostryfikacji w innych krajach. Aktualni jednolite studia magisterskie są realizowane na kierunku fizjoterapia.
O randze naszej Uczelni świadczy poczet 18. doktorów honoris causa – wybitnych naukowców, którzy uhonorowani zostali u nas tym tytułem. Pierwszymi byli w 1992 r.: prof. Halina Milicerowa, prof. Roman Trześniowski, prof. Stefan Włoszyn. Zamyka tę listę fizjolog prof. Krzysztof Klukowski, który godność tę otrzymał podczas Uroczystego Posiedzenia Senatu 18 października 2021 roku. Kilkunastu nauczycieli akademickich jest uhonorowanych godnością doktora honoris causa innych uczelni polskich i zagranicznych.
