I. OGÓLNOPOLSKI KONKURS O INDEKS KIERUNKU STUDIÓW TERAPIA ZAJĘCIOW

Czym terapia zajęciowa różni się od innych kierunków studiów przygotowujących do zawodów, których istotę stanowi pomaganie?

- Celem fizjoterapii jest usprawnienie uszkodzonych czy słabszych funkcji ciała np. na poziomie ortopedycznym i neurologicznym.

- Celem pedagogiki, szczególnie specjalnej, jest stymulowanie najbliższej sfery rozwoju osoby o odmiennym profilu neuroprokognitywnym, utrudniającym samodzielne funkcjonowanie w obszarze poznawczym, komunikacyjnym i społecznym.

- Celem psychologii jest między innymi wsparcie osoby w oparciu o wiedzę dotyczącą różnorodności konstrukcji ludzkich osobowości.

- Celem socjologii jest próba poznania i zrozumienia zachowań i przekonań dotyczących świata społecznego i swojego w nim miejsca w kontekście życia zbiorowego.

- Terapia zajęciowa (TZ) natomiast czerpiąc ze wszystkich wspomnianych obszarów interwencji terapeutycznych jest multidyscyplinarna, stara się wesprzeć osoby w ich wyzwaniach życiowych, koncentrując się na znaczeniu aktywności zadaniowej. Można zatem powiedzieć, że TZ korzystając z wiedzy o ludzkim funkcjonowaniu fizycznym, psychologicznym i społecznym tworzy narzędzia, umożliwiające osiągnięcie satysfakcjonującego życia, bogatego w aktywności znaczące dla jednostki.

Gdzie terapeuta zajęciowy może znaleźć pracę?

- Ze wsparcia terapeuty zajęciowego mogą korzystać osoby z niepełnosprawnościami, osoby z zaburzeniami psychicznymi, ze zmianami neurodegeneracyjnymi (demencja, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona) czy też należące do tzw. grup defaworyzowanych (emigranci, kobiety, osoby 50+, osoby po doświadczeniach izolacji penitencjarnej, młodzież, bezdomni).

- TZ wykorzystywana jest w takich placówkach jak:

- ośrodki rehabilitacyjno-terapeutyczne,

- domy pomocy społecznej,

- placówki zajmujące się przysposobieniem do życia (domy treningowe, mieszkania chronione),

- placówki medyczne (szpitale, kliniki, przychodnie),

- placówki edukacyjno-oświatowe (szkoły, przedszkola),

- domy kultury.

- TZ ma coraz większe zastosowanie we wsparciu osób z chorobami przewlekłymi typu cukrzyca, otyłość, choroby autoimmunologiczne, a także alkoholizm czy uzależnienie od substancji psychoaktywnych, gdzie klient wspólnie z terapeutą dokonuje przeformułowania życia na sprzyjające jego zdrowiu.

- Terapeuta zajęciowy znajdzie pracę w korporacjach, gdzie może wspólnie z klientami opracować efektywny plan zarządzania czasem i energią.

- Terapeuta zajęciowy może przydać się przy organizowaniu najbardziej ergonomicznych stanowisk pracy czy zajęcia, zarówno na etapie koncepcyjnym jak i samego procesu wdrażania pomysłów. Celem terapeuty zajęciowego jest analiza środowiska oraz klienta w kontekście tkwiących w nich zasobów i możliwości ich wykorzystania.

- Terapeuta zajęciowy może również sam otworzyć swoją działalność usługową, która będzie się mieściła w obszarze aktywności człowieka a poprzez uzyskanie dodatkowych lub uzupełniających kwalifikacji terapeuta może np. pracować z osobami z zaburzeniami snu, koncentracji uwagi i innymi deficytami psychoruchowymi.

Jakie cechy osobowe predysponują do zawodu TZ?

Praca w zawodzie terapeuty zajęciowego wymaga uważności na drugiego człowieka. Jest to nie tylko dostrzeganie problemu, to także umiejętność zaobserwowania zasobów w kliencie i jego środowisku życia, to umiejętność wyciągania wniosków o jego potrzebach.

Uważność pociąga za sobą  konieczność posiadania cierpliwości, gdyż zwiększanie samoświadomości klienta może być długim procesem, którego nie należy przyspieszać. Najistotniejsza w terapii jest bowiem samodzielność klienta w dochodzeniu do celów.

Ważną cechą jest otwartość na świat, zwłaszcza społeczny i ciekawość drugiego człowieka, autentyczność i akceptacja jego odmienności. Czasem może się okazać, że cele które beneficjent chce osiągnąć wydać się mogą nam, terapeutom, nielogiczne czy niewłaściwe. Nie możemy jednak zapomnieć, że to perspektywa klienta, nie nasza, ma znaczenie dla jakości i efektów terapii. To klient ma czerpać korzyść ze swoich decyzji i to jego życie ma znaczenie. Bo to jego życie, nie nasze.

Jak w każdym zawodzie pomocowym, niezbędną cechą jest empatia i syntonia rozumiana jako współgranie z klientem na poziomie rozumienia jego intencji i zgodności co do wspólnie wypracowanych strategii zaradczych.

Świadomość złożoności procesu terapeutycznego powinna sprzyjać wytrwałości i konsekwencji w pracy z klientem. Pełne zaangażowanie i czerpanie przyjemności z wykonywanego zadania, ułatwia osiągnięcie sukcesu. Z tego względu terapeuta zajęciowy powinien czuć pasję i swoiste powołanie do tego, czym chce się zawodowo zajmować.

Z tych cech powinny wypływać 3 główne postawy terapeuty tworzące trzon relacji czyli bezwarunkowe pozytywne nastawienie i akceptacja, empatyczne zrozumienie i spójność wewnętrza czyli bycie autentycznym

Czego (jakich przedmiotów) będę się uczyć w trakcie studiów?

Przedmioty nauczane na TZ są różnorodne, bo dzięki temu wszechstronnie przygotowują do pracy z osobami potrzebującymi wsparcia w codziennym funkcjonowaniu. W czasie studiów będziesz uczyć się zarówno przedmiotów związanych z psychicznym i społecznym życiem człowieka, jak i tych, które skupiają się na usprawnianiu ciała, aktywności fizycznej, terapii manualnej. W czasie studiów zdobędziesz wiedzę z zakresu pedagogiki, psychologii i innych nauk społecznych oraz anatomii, terapii ruchem i innych specyficznych form terapii, jak np. arteterapia. Powyższe zagadnienia przygotowują do przedmiotów ukazujących zasady i metody pracy terapeutów zajęciowych z dziećmi z niepełnosprawnościami, osób z zaburzeniami neurologicznymi i ortopedycznymi. Ważnym obszarem, do którego przygotowujemy jest terapia zajęciowa osób z zaburzeniami psychicznymi oraz osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym.

Czym różni się zawód terapeuty zajęciowego od pracy fizjoterapeuty i psychoterapeuty?

Zacznijmy od tego co wspólne. Każdy kto zamierza pomagać innym, powinien lubić siebie i lubić ludzi, czyli szanować siebie, umieć stawiać granice, zadbać o siebie i być autentyczną osobą dającą oparcie innym.

Fizjoterapeuta usprawnia przede wszystkim sferę somatyczną pacjenta, jego sprawność i aktywność fizyczną, lokomocję, narząd ruchu, wydolność organizmu. Stosuje diagnostykę i terapię charakterystyczną dla zawodów medycznych. Terapeuta zajęciowy opiera terapię na modelu biopsychospołecznym rehabilitacji, terapia jest nakierowana na możliwie największą samodzielność pacjenta w życiu codziennym, na wzmacnianie codziennych aktywności/zajęć i nadawanie lub przywracanie im sensu, celu. Terapeuta zajęciowy wspiera dobrostan pacjenta.

Różnice między terapeutą zajęciowym a psychoterapeutą można sprowadzić do ścieżek kształcenia, tzn. zostaniesz natychmiast terapeutą zajęciowym, gdy skończysz 2-letnie studium lub skończysz 3-letnie studia TZ. Jeżeli chcesz być psychoterapeutą, musisz zazwyczaj ukończyć 5-letnie studia psychologiczne (czasami psychoterapeutami zostają absolwenci innych kierunków np. lekarze), a następnie rozpocząć 3-4 letni proces kształcenia w jednej ze szkół psychoterapii, które powinny posiadać akredytację Polskiego Towarzystwa Psychologicznego lub Psychiatrycznego. Proces ten obejmuje nie tylko uzyskanie umiejętności pracy (techniki i narzędzia) z pacjentem, ale także przejście własnej terapii, czego będąc terapeutą zajęciowym nie musisz robić. Krótko mówiąc: terapeuta zajęciowy powinien rozumieć proces terapeutyczny i znać ograniczenia swoich kompetencji, tak aby móc swojemu klientowi sugerować pomoc psychoterapeutyczną, gdy jej wyraźnie potrzebuje.  Pamiętaj, że jeżeli chcesz, zawsze możesz rozwijać swoje kompetencje w pracy psychologicznej, biorąc udział w bardzo dynamicznie rozwijających się terapiach pracy z ciałem czy terapiach  ukierunkowanych na rozwiązanie konkretnych problemów np. uzależnienia.

Kto nie powinien studiować TZ?

TZ nie jest dla osób, które preferują indywidualną pracę i raczej stronią od współpracy z drugą osobą lub od pracy w zespole. Nie sprzyjają też takie cechy jak potrzeba dominacji, brak cierpliwości i wnikliwości, unikanie refleksyjnego i krytycznego myślenia lub trudności z w kontakcie z drugą osobą. TZ nie powinny wybierać osoby, których nie ciekawią inni ludzie i ich sprawy. Nie jest to też kierunek dla osób, które nie lubią się uczyć i nie wyznaczają sobie celów związanych z edukacją.

TZ wymaga chęci niesienia pomocy innym osobom, mierzenia się z problemami natury zdrowotnej, społecznej lub prawnej. Jest to zawód łączący się z braniem odpowiedzialności za siebie i osobę, której pomagamy. Jest oparty na współpracy, otwartości i ciekawości ludzi i siebie.  Terapia zajęciowa jest dla osób, które wierzą w siebie i lubią działać na rzecz innych ludzi.

Dlaczego warto studiować terapię zajęciową na Wydziale Rehabilitacji AWF Warszawa?

AWF Warszawa od wielu lat cieszy się renomą i daje gwarancję wysokiej jakości kształcenia na wszystkich kierunkach. Wydział Rehabilitacji, jako jedyny na Mazowszu i jeden z nielicznych w Polsce, oferuje studia TZ zgodną z wytycznymi ENOTHE (European Network of Occupational Therapy in Higher Education). Przy współpracy z ekspertami tej najważniejszej w Europie instytucji zajmującej się wyznaczaniem standardów kształcenia terapeutów zajęciowych, powstał program studiów licencjackich i magisterskich.

Pokazujemy szeroki wymiar TZ  i oferujemy bogaty program zajęć, a nasi wykładowcy posiadają gruntowne przygotowanie i doświadczenie do nauczania TZ poświadczone certyfikacją i międzynarodowymi uprawnieniami.

Zajęcia dydaktyczne mają zróżnicowaną formę, pozwalającą zdobyć wiedzę i doświadczenie praktyczne. Nasi studenci uczestniczą w wykładach, warsztatach, ćwiczeniach, zajęciach klinicznych i praktykach zawodowych. Istnieje także możliwość poznania TZ podczas wymiany studentów w innych europejskich krajach czy uczestniczenia w spotkaniach z gośćmi z innych państw Europy lub USA, a nawet z Afryki (Kenia), gdyż nasza uczelnia ma podpisane umowy wymiany z tymi krajami. Ewentualne wyjazdy są nie tylko wartościowe poznawczo, rozwijające kulturowo, ale bardzo atrakcyjne turystycznie.

Nasi studenci mają możliwość rozwoju w różnych obszarach. Mają możliwość zaangażowania się w działalność naukową w ramach studenckiego koła naukowego lub uczestniczenia w projektach na rzecz osób z indywidualnymi potrzebami.

Wielce ważna jest dla nas współpraca ze studentami, aby coraz pełniej trafiać w ich potrzeby edukacyjne, dlatego uczestniczą oni w pracach komisji programowej. Mała liczebność grup sprzyja dobrej integracji studentów z wykładowcami oraz sprzyja wysokiej jakości kształcenia.

Jakie są możliwości studiowania / odbywania praktyk zagranicą?

Nasi studenci mogą korzystać z programu Erasmus +, w ramach studiów podejmować naukę na wybranym semestrze w różnych uczelniach partnerskich w całej Europie. Jest też możliwość realizacji praktyk zawodowych za granicą, w okresie międzysemestralnym lub wakacyjnym.  Wymaga to wypełnienia odpowiednich dokumentów i porozumień międzyuczelnianych oraz kompetencji językowych studenta.

Jakie są możliwości rozwijania swoich zainteresowań naukowych?

Studenci TZ mają możliwość rozwijania swoich zainteresowań naukowych uczestnicząc w Studenckim Kole Naukowym (SKN). Na spotkaniach studenci dzielą się swoimi dociekaniami i obszarami TZ, które chcieliby zgłębić. Zajęcia poszerzają wiedzę o najnowsze zjawiska, idee, koncepcje, stanowiące często źródło inspiracji poszukiwań naukowych. Często stanowią asumpt do analizy przestrzeni zaniedbanych, pominiętych przez oddziaływania terapeutyczne lub realizowanych w sposób nieefektywny.

Wynikiem analiz mogą być nowe pomysły i strategie pracy mogące przyczynić się do poprawy funkcjonowania beneficjentów interwencji terapeutycznych. Dodatkowym celem może być poszerzenie świadomości społecznej na temat zróżnicowania neurokognitywnego, a także szerokiego spektrum możliwości wsparcia społecznego w ramach terapii zajęciowej.

Efektem pracy w ramach SKN jest aktywne uczestnictwo na konferencjach, na których studenci dzielą się wynikami badań, opracowywanie publikacji naukowych lub oraz praca nad projektami mającymi na celu wdrożenie innowacji w obszarze TZ.

Jakie są możliwości nabywania dodatkowej wiedzy i umiejętności (kursy, szkolenia)?

Możliwości nabywania dodatkowej wiedzy są aktualnie właściwie nieograniczone. Większość kursów jest prowadzonych zdalnie. Niestety czasami ogranicza to ich jakość, niemniej jednak (przy dobrej znajomości języka angielskiego) daje możliwość rozwoju ciągłego i stałego rozwoju.

Studenci TZ moją możliwość poszerzenia swoich kompetencji terapeutycznych w ramach budowania warsztatu pracy, poprzez uczestnictwo w różnych kursach i szkoleniach. Z obszaru pedagogiki specjalnej przykładowymi kursami praktycznymi są: kurs integracji sensorycznej, kurs terapii ręki, kurs grafomotoryki, psychomotoryki, szkolenie z metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne, Metody Dobrego Startu, Metody Move to Learn (Ruch dla uczenia się), szkolenie ze stymulacji systemu taktylnego i jej wpływu na rozwój psychoruchowy dziecka, szkolenia z metod komunikacji alternatywnej AAC, kurs Wideotreningu Komunikacji VIT (wspierający kompetencje rodzicielskie). Kursy dające kompetencje diagnostyczne dzieci z wyzwaniami rozwojowymi to między innymi: Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa, Profil Psychoedukacyjny PEP-ER, Dziecięca skala rozwojowa INSITE. Dodatkowo można odbywać kursy, szkolenia w zakresie umiejętności trenerskich w obszarze mindfulnes, neurofeedback czy terapii zaburzeń snu.

Na jakich kierunkach można kontynuować studia na poziomie magisterskim?

Kierunek TZ to kierunek studiów licencjackich, który pozwala kontynuować studia magisterskie z TZ. Jest to zgodne ze standardami kształcenia i wykonywania zawodu w Unii Europejskiej oraz stanowi najlepsze rozwiązanie pod względem inwestowania w swój rozwój zawodowy i osiągania pełnej autonomii zawodowej.  Aktualnie poszukiwani są dobrze wykształceni terapeuci zajęciowi, których horyzonty myślowe i doświadczenie znacznie wybiegają poza dotychczasowe, tradycyjne rozumienie tego zawodu. AWF Warszawa jest jedną z nielicznych uczelni w Polsce, która oferuje wykształcenie wyższe zarówno na poziomie studiów licencjackich jak i magisterskich.

Warto też uwzględnić rolę innych kierunków, które są powiązane z TZ i mogą wzbogacić warsztat oddziaływań pomocowych w wybranym przez studenta kierunku /specjalności. Powinny to być kierunki, które również kończą się uzyskaniem licencjatu i później stopniem magistra. Za powiązane z TZ uznaje się kierunki pedagogiczne, psychologię, kierunki interdyscyplinarne. Każda uczelnia określa warunki i kryteria przyjęć na studia magisterskie na dany kierunek.